Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή: Εμμονές και Ταραχή
Όλοι μας, πολλές φορές έχουμε επαναλαμβανόμενες σκέψεις και ιδέες γύρω από έγνοιες της καθημερινότητάς μας. Αυτές οι σκέψεις μπορεί να αφορούν καθημερινά, μικρά πράγματα όπως το να θυμηθούμε να κλειδώσουμε την πόρτα του σπιτιού μας. Ορισμένες φορές φεύγοντας από το σπίτι μας, σκεφτόμαστε να ξανα ρίξουμε μια ματιά για να επιβεβαιώσουμε αν πράγματι κλειδώσαμε. Αυτή η σκέψη είναι λογική και πολλές φορές όταν είμαστε αφηρημένοι δεν θυμόμαστε αν τακτοποιήσαμε μία εκκρεμότητα. Το παθολογικό ξεκινάει όταν αυτό το μοτίβο σκέψης-ανησυχίας-επιβεβαίωσης επαναλαμβάνεται πολύ έντονα, και συχνά μέσα στη μέρα σας. Φανταστείτε να συμβαίνει πολύ συχνά και ανεξέλεγκτα μέσα στη μέρα και να πρέπει να γυρίσετε ξανά πίσω να ξανα ελέγξετε αν όντως κλειδώσατε. Σε αυτό το σημείο η σκέψη/ιδέα αρχίζει να γίνεται εμμονική και το άγχος και η ανησυχία κυριαρχούν. Αυτός ο φαύλος κύκλος (σκέψη-συναίσθημα-συμπεριφορά) γίνεται παθολογικός στο βαθμό που αισθανόμαστε ότι χάνουμε τον έλεγχο, και νιώθουμε άσχημα.
Τί είναι η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή (ΙΨΔ)
Οι επαναλαμβανόμενες σκέψεις, ιδέες, εικόνες ή οι έντονες επιθυμίες που εμφυτεύονται στο μυαλό μας και μας αναγκάζουν να λειτουργήσουμε καταναγκαστικά. Πιο συγκεκριμένα χωρίζονται στις εξής κατηγορίες: Τους Ιδεαλισμούς (Obsessions) και τους Καταναγκασμούς (Compulsions).
Ιδεαλισμοί
- Επαναλαμβανόμενες και επίμονες σκέψεις , επιθυμίες και εικόνες οι οποίες είναι παρεμβατικές και δεν τις ελέγχουμε. Αυτές οι σκέψεις μας κάνουν να αισθανόμαστε άβολα και άσχημα και προκαλούν άγχος και ανησυχία.
- Προσπάθειες να αγνοήσουμε ή να καταστείλουμε αυτές τις σκέψεις/ιδέες/εικόνες προσπαθώντας να σκεφτούμε κάτι άλλο.
Καταναγκασμοί
- Επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές (συχνό πλύσιμο χεριών, έλεγχος, τάξη, μέτρημα, προσευχή, επαναλαμβανόμενο ψιθύρισμα λέξεων) όπου το άτομο έχει την ανάγκη να εκδηλώσει ως αποτέλεσμα αυτών των εμμονικών σκέψεων.
- Συνήθως αυτές οι επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές γίνονται προκειμένου να καταστείλουμε το άγχος μας και να ανακουφιστούμε. Ωστόσο αυτός ο τρόπος ελέγχου και διαχείρισης δεν αποτελεί ορθό τρόπο αντιμετώπισης των εμμονικών μας σκέψεων.
Συνδυασμός
Είναι αρκετά σύνηθες, αυτές οι δύο κατηγορίες να πηγαίνουν μαζί. Οι άνθρωποι με Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή νιώθουν άβολα, ενοχλητικά και άσχημα. Εκδηλώνουν έντονο άγχος, καταθλιπτικά συμπτώματα και προκαλείται μια γενική αίσθηση δυσφορίας στη σκέψη τους και στη καθημερινότητά τους. Η ΙΨΔ μπορεί να συνοδεύεται από άγχος ή/και κατάθλιψη και επηρεάζει τομείς της ζωής μας όπως τον επαγγελματικό και τον κοινωνικό.
Αντιμετώπιση
Η Ιδεοψυχαναγκαστική Διαταραχή αντιμετωπίζεται είτε με αντικαταθλιπτική αγχολυτική αγωγή, είτε με ψυχοθεραπεία. Συχνά συμβαίνει ένας συνδυασμός των δύο. Αυτό που έχει σημασία όμως είναι να καταφέρουμε να αλλάξουμε και να ελέγξουμε αυτές τις σκέψεις. Η εφαρμογή της Γνωστικής Συμπεριφορικής Ψυχοθεραπείας έχει αποδειχθεί αρκετά χρήσιμη στην αντιμετώπιση της συγκεκριμένης διαταραχής.
Ορισμένες φορές η αντιμετώπισή της γίνεται μέσω ψυχαναλυτικών-ψυχοδυναμικών μεθόδων-παρεμβάσεων. Στις περιπτώσεις όπου η ΙΨΔ συνοδεύεται από κατάθλιψη τότε αυτές οι ψυχοδυναμικές παρεμβάσεις αποσκοπούν στη κατανόηση της ρίζας του προβλήματος. Ως εκ τούτου, η ψυχαναλυτική ψυχοθεραπεία θα εμβαθύνει στο κομμάτι των ιδεαλισμών προκειμένου να αναγνωρίσει την αιτία του προβλήματος.
Ως ψυχολόγος θεωρώ πως κρίνεται αναγκαία η διερεύνηση όλων των πιθανών αιτιών που μπορεί να οδήγησαν στην εκδήλωση της διαταραχής. Αυτό σημαίνει ότι ενδεχομένως να αφιερωθούν ορισμένες συνεδρίες στην εξερεύνηση παρελθοντικών τραυμάτων καθώς η ΙΨΔ συνήθως ξεκινάει από τη παιδική ηλικία. Έπειτα ο στόχος είναι να δαμάσουμε αυτές τις ανεξέλεγκτες σκέψεις μέσω ενεργειών που αφορούν στο τώρα.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
Diagnostic and statistical manual of mental disorders: Dsm-5. (2017). In Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5 (pp. 235-237). Arlington, VA: American Psychiatric Association.